کتاب نماز :آیت الله محی الدین شیرازی

اگر می‌خواهی نمازت را نمکین کنی باید بنشینی پای حرف نمک‌شناس‌ها!/ کتاب نماز» مجموعه‌ای از فرمایشات آیت‌الله محی‌الدین شیرازی پیرامون نماز

در بخشی از این کتاب میخوانیم:

1. انسان مسلمان باید همیشه در حال مبارزه با طاغوت و شیطان خود باشد. محل نماز را هم که محراب گفته‌اند، به این خاطر است که انسان در سنگر مبارزه با شیاطین است. بنابراین، وقتی‌که قبولی همۀ اعمال منوط به قبولی نماز است و محل نمازگزار هم حربگاه انسان و شیطان است، پس زندگی همه‌اش سنگر مبارزه با طاغوت و شیطان می‌باشد.

2. آیات زیادی وجود دارد که می‌گوید اگر نماز درست شود حکومت، جهاد، زکات، ایثار، وفای به عهد و.، همه از برکت نماز درست خواهند شد و در صورت آسیب‌دیدن نماز، همۀ فضایل از دست می‌روند. اگر همۀ فضایل اسلامی را به دانه‌های تسبیح تشبیه کنیم، نماز یکی از آن‌ها نیست؛ بلکه بند تسبیح است. هریک از این فضایل اگر آسیب ببیند یک دانۀ تسبیح ناقص شده است؛ اما نماز اگر آسیب دید، همۀ دانه‌های تسبیح از دست می‌روند.

3. نماز به انسان معرفت و قُرب می‌دهد، این قُرب باعث می‌شود تا معرفت فرد به قُبح اعمال بد و معرفت او به جلوۀ اعمال صالح زیادتر شود. وقتی معرفت انسان به قُبح سیئه شدید شد، خود این معرفت، انسان را از سیئات بازمی‌دارد. چون نماز قُرب‌دهنده‌ است، انسان را از فحشا و منکر بازمی‌دارد. معنای قُرب این است که انسان به آنچه بینش الهی است، نزدیک شود.

4. نماز کلام خداست و می‌تواند قلب را شفا داده و بیماری‌های انسان را برطرف کند. چه نمازی قدرت چنین کاری دارد؟ نمازی که بر مبنای حُب و عشق و ولایت الهی باشد می‌تواند انسان را هدایت کند. نمازی نماز است که از محبت سرچشمه گرفته و از روی اکراه نباشد و محبت الهی را در دل فزونی دهد.

امربه معروف ونهی از منکر

با توجه به فلسفه خلقت انسان كه طبق بيان قرآن كريم عبوديت و بندگي است و از طرفي وجه تمايز انسان با ساير موجودات به ناطق و عاقل بودن انسان و حركت او به سوي كمال مي باشد، اهميت و جايگاه اين دو فريضه الهي، يعني امر به معروف و نهي از منكر بيشتر تبيين و روشن مي گردد. از آنجايي‌كه انسان غافل است و به دليل عارض شدن نسيان بسياري از مواردي كه مفيد براي اوست فراموش مي‌كند بنابراين امر به معروف و نهي از منكر جزء ضرورياتي است كه در جهت نيل به كمال براي هر انساني ضرورت پيدا مي كند. به اين جهت است كه حضرت امام محمد باقر(ع) مي فرمايد: ان الامر بالمعروف و النهي عن المنكر فريضه عظيم بها تقام الفرائض .» ‌(1) يعني امر به معروف و نهي از منكر واجب عظيم و بزرگي است كه پابرجايي ساير واجبات به آن بستگي دارد. از تعبير "بها تقام الفرائض" چنين استفاده مي شود كه امر به معروف و نهي از منكر از لوازم حكومت اسلامي به شمار مي رود.

الف- امر به معروف و نهي از منكر در قرآن كريم

به طور كلي مي توان گفت كه ريشه و كليات احكام شرعي را بايد در قرآن كريم و شرح و تفصيل و شاخه هاي آن را در سنت جست. قرآن كريم در آيه هاي فراواني به فريضه امر به معروف و نهي از منكر اشاره كرده است كه در اين جا به برخي از اين آيات مي پردازيم:

1.  "يؤمنون بالله و اليوم الآخر و يامرون بالمعروف و ينهون عن المنكر و يسارعون في الخيرات و اولئك من الصالحين"‌(2)

به خدا و روز واپسين ايمان مي آورند؛ امر به معروف و نهي از منكر مي كنند؛ و در انجام كارهاي نيك، پيشي مي گيرند؛ و آنها از صالحانند. ‌(3)

2.     "ولتكن منكم امه يدعون الي الخير و يامرون بالمعروف و ينهون عن المنكر و اولئك هم المفلحون"‌(4)

بايد از ميان شما، جمعي دعوت به نيكي، و امر به معروف و نهي از منكر كنند. و آنها همان رستگارانند.‌(5)

3.     "كنتم خير امه اخرجت للناس تامرون بالمعروف و تنهون عن المنكر و تؤمنون بالله".‌(6)

شما بهترين امتي بوديد كه به سود انسان‌ها آفريده شده اند،؛ چه اينكه امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنيد و به خدا ايمان داريد. ‌(7)

4.     "ان الله يامر بالعدل و الاحسان و ايتاء ذي القربي و ينهي عن الفحشاء و المنكر." ‌(8)

خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزديكان فرمان مي دهد؛ و از فحشا و منكر و ستم، نهي مي‌كند‌(9)

از مجموع آيات فوق چنين بر مي آيد كه امر به معروف و نهي از منكر داراي اهميت بسيار زيادي از منظر قرآن كريم مي باشد و همه آحاد جامعه اعم از دولتمردان و عموم مردم را شامل مي شود و به طور كلي از آيات فوق نكات زير را مي توان استنتاج نمود:

1-وجوب امر به معروف و نهي از منكر از بديهيات است و كسي از مسلمانان در آن شك نكرده است.

2- وجوب اين دو فريضه در همه اديان الهي بوده و امت‌هاي گذشته نيز بدان مكلف بوده اند.

3-امر به معروف و نهي از منكر از شئون پيامبري است.

4- ترك امر به معروف و نهي از منكر علت نابودي جوامع گذشته بوده است.

5- امر به معروف و نهي از منكر از حقوق متقابل مسلمانان است و افراد جامعه اسلامي در برابر آن مسئولند.

6-  ن نيز مكلف به امر به معروف و نهي از منكر هستند.

7- امر به معروف و نهي از منكر نيازمند كسب قدرت است.

ب- سير امر به معروف و نهي از منكر از منظر قرآن

به طور كلي اگر آيات قرآن را در مورد امر به معروف و نهي از منكر بررسي كنيم، مي بينيم كه از ذات پاك خداوند صادر شده و پيامبران، حاكمان صالح، مجموعه امت و فرد فرد جامعه موظف به اجراي آن هستند. براي شناخت اين مراتب، رتبه بندي زير قابل توجه است:

1-  ذات پاك خداوند متعال: "ان الله يامر بالعدل و الاحسان و ينهي عن الفحشاء و المنكر و البغي " ‌(10) در اينجا به خاطر اهميت اين دو فريضه ذات خداوند متعال به عنوان آمر به معروف و ناهي از منكر مي باشد.

2-  پيامبر اكرم(ص) " . يامرهم بالمعروف و ينهاهم عن المنكر "‌(11) در اين مرتبه خاتم پيامبران حضرت محمد(ص) به اين عنوان انتصاب داده شده است.

3-  حاكمان صالح(امامان): "الذين ان مكناهم في الارض اقاموا الصلوه و آتوا اكوه و امروا بالمعروف و ينهوا عن المنكر ." ‌(12) در مرتبه سوم كساني كه قدرت و مكنت در روي زمين به آنان داده شده است موظف به برپاداشتن نماز، پرداختن زكات و امر به معروف و نهي از منكر شده اند.

4-  هيئت هاي امر به معروف و نهي از منكر: "و لتكن منكم امه يدعون الي الخير و يامرون بالمعروف و ينهون عن المنكر ." ‌(13) در مرتبه چهارم گروههايي از مردم كه اين شايستگي را پيدا مي كنند كه ديگران را دعوت به خير و صلاح مي كنند و امر به معروف و نهي از منكر مي كنند.

5-  مجموعه امت: "كنتم خير امه اخرجت للناس تامرون بالمعروف و تنهون عن المنكر و تؤمنون بالله ." ‌(14) در مرتبه پنجم نيز همه مردم موظف به انجام اين فريضه الهي شده اند، براين اساس تمام آحاد افراد مؤمن و متدين مأمور به انجام اين دو فريضه الهي هستند.

ج- امر به معروف و نهي از منكر از نگاه معصومين(ع)

اگر بررسي عميق در مضامين آيات و روايات اسلامي و معارف ديني داشته باشيم كاملاً مبرهن است كه بيانات معصومين(ع) ترجمان قرآن كريم و تفسير آن است و هر دو از يك منبع سيراب مي‌شوند. در اين زمينه اين دو فريضه‌ الهي را از منظر روايات معصومين(ع) مورد بررسي قرار داده و به بعضي از آنها اشاره مي‌كنيم:

1-  قال رسول الله(ص): ". اذا لم يامروا بالمعروف و لم ينهوا عن المنكر . سلط الله عليهم شرارهم فيدعوا عند ذلك خيارهم فلايستجاب لهم"‌(15)

پيامبر اكرم(ص) مي فرمايند: . زماني كه امر به معروف و نهي از منكر نكردند. خداوند متعال، بدترين و شرورترين آنها را بر آنان مسلط مي كند، پس در اين هنگام دعا مي كنند ولي دعاي آنان مستجاب نمي شود.

2-  قال رسول الله(ص): "الا اخبركم عن اقوام ليسوا بانبياء و لا شهداء يغبطهم الناس يوم القيامه بمنازلهم من الله عز و جل، علي منابرهم من نور.   قيل: من هم يا رسول الله؟  قال: هم الذين يحببون عبادالله الي الله و يحببون الله الي عباده.  قيل: هذا حببوا الله الي عباده فكيف يحببون عبادالله الي الله؟   قال: يامرونهم بما يحب الله و ينهونهم عما يكره الله فاذا اطاعوهم احبهم الله".‌(16)

پيامبر اكرم(ص) در رابطه با اهميت امر به معروف و نهي از منكر فرمودند: آيا شما را از كساني خبر دهم كه نه انبيا و نه شهدا هستند ولي مردم(انبيا و شهدا) به مقام و مرتبت و جايگاه آنان در پيش خدا كه بر منبرهايي از نور هستند غبطه مي خورند؟  سؤال شد: اي رسول خدا(ص) آنان چه كساني هستنند؟  پيامبر(ص) فرمود: آنان كساني هستند كه بندگان خدا را محبوب خدا و خدا را محبوب بندگانش مي گردانند.  سؤال شد: معناي محبوب گردانيدن خدا در پيش بندگانش معلوم است اما چگونه بندگان خدا را محبوب خدا مي گردانند؟  پيامبر(ص) در جواب فرمود: به چيزي كه خداوند متعال دوست دارد دعوت مي كنند و از چيزي كه خداوند متعال بدش مي آيد نهي مي كنند، پس هنگامي كه بندگان خدا، او را اطاعت مي كنند محبوب خدا مي گردند و خداوند متعال آنان را دوست مي دارد.